Kadim dostum ve meslektaşım İhsan Işık'ın yıllardan beri yayına hazırladığı Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi'nin genişletilerek 10 cilde çıkarılan yeni baskısının yayınlanması, son ayların en önemli kültür olayıdır. 10 ciltlik bu resimli ve örnekli ansiklopedide 10.366 biyografi şiir, hikaye ve deneme örnekli ve indeksli olarak yer alıyor. İhsan Işık'ın insana şaşkınlık veren bu genişletilmiş çalışmanın yeni adı. Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi...

Bu ansiklopediye temel olan kitabın ilk baskısı 1990'da Yazarlar Sözlüğü adıyla yayınlandı. Daha sonra bu çalışma geliştirilerek Yazarlar ve Şairler Sözlüğü adını aldı (1994). 16 yıl önce tek cilt olarak yayınlanan bu çalışma, ansiklopedi formatı ve boyutu içinde 2001 yılında Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi adıyla yayınlandığında büyük takdir topladı. Kısa süre içinde üç cilde çıkarılan bu ansiklopedinin ingilizce baskısı geçen yıl yayınlandı ve devletin yapamadığı büyük bir iş olarak her çevreden takdir topladı ve Frankfurt Kitap Fuarı'nda Türkiye adına sergilendi. 25 yıla yakın bir çalışmanın eseri olan bu yayının broşürdeki tanıtım sloganına hak vermeden edemiyorsunuz: Evet. gerçekten de bu ansiklopedide bir kütüphane var...

Bir sanat ve kültür adamı olarak İhsan Işık

İhsan Işık'ı önce şiirleriyle tanıdım; bir kitabına ad olan Eğilim Anıları isimli şiiri Yeni Sanat dergisinde yayınlandığında dikkatimi çekti. Onu 30 yıl kadar önce, okul arkadaşı olan Ali Kemal Temizer'le Yeni Devir kültür sayfası hazırladığı günlerde tanıdım. O zaman İstanbul'da bir lisede edebiyat öğretmenliği yapıyordu. Daha sonra pek çok işlerde çalıştı ve evini Ankara'ya nakletti.

Böyle bir ansiklopedinin eksikliğini daha o dönemde hissederek notlar tutup çalışmaya başladığını öğreniyoruz. Çünkü Yenilikçi veya Kemalist Sol anlayışla hazırlanan yazar ve şairler sözlüğü gibi el kitaplarında, farklı dünya görüşüne mensup Anadolu kökenli yazarlarla şairlerin ve kültür adamlarının bu türden kitaplarda bulunmayışını görmüş ve hepimiz gibi buna üzülmüş... Fakat İhsan Işık buna üzülmekle kalmamış, çalışmaya da başlamış: Yazarlar Sözlüğü bu çalışmanın 10 yıl sonraki ilk ürünü olarak ortaya çıkmıştır.

Bu arada, sanat çalışmaları yanında çok ve çeşitli konularda deneme ve İnceleme hazırlayan, bunları yabancı dillere çevirterek Batı Avrupa ülkelerinde bulunan Türk insanıyla İslam kültürüne ilgi duyan yabancılara ulaştırmaya çalışmıştır. Bu türden yayın çalışmalarıyla Yazarlar Sözlüğü'nü paralel olarak sürdüren İhsan Işık, esasen kültür adamlarımız arasında oldukça tecrübe sahibi bir şahsiyet durumundadır.

Şair ve yazar olarak, şiir, hikâye, çocuk romanı, deneme ve gezi olarak 15 kitabın sahibi olan İhsan Işık; Diyarbakır'da ortaöğretim öğrencisi olduğu günlerden başlayarak sürekli basın ve yayın hayatının içinde bulunmuş, Erzurum Üniversitesi Edebiyat Fakültesi mezunu olduktan sonra da kendini kültür hayatımızın gelişmesine adadığı görülmüştür.

Böylesine çalışkan bir şair ve yazarın elbette her türlü yobazlığa tahammül edemeyeceği ve bunu bir kitapla ortaya koyacağı da görüldü: İki Yobaz (1996)... Bu kitabın ilk paragrafını buraya almak istiyorum: "Ülkemde iki tip yobaz var. Birincisi Batıcı yobazdır. Müminler arasındaki adıyla küfür yobazı. Öbürü din yobazıdır. Diğer adıyla kaba softa."

Bu kitabın arka kapağında şöyle bir teklif getiriyor İhsan Işık: "Diyorum ki, şimdi aynaya bakma vaktidir; korkusuzca. Önce zihnimizdeki karikatürü yırtıp altındaki iki yobazı --Batıcı ve Din Yobazı'nı- ürkmeden gün yüzüne çıkaralım; kendimize teşhir edelim. Sonra aynaya bakalım. Bu iki yobazdan birine benzeyip benzemediğimizi kendimize soralım."

İki Yobaz'ın yayıncısı, İhsan Işık'ın okul arkadaşı çok başarılı yayınlara imza atan Ali Kemal Temizer'dir. Bir tür yobazlığın şaha kalktığı 28 Şubat döneminde yayınlandığı için yeterince duyurulamayan bu kitabın -yeni örneklerle- genişletilmiş yeni baskısının bu ülke için çok gerekli olduğunu ifade etmek istiyorum.

Ben İhsan Işık'ın bundan sonra da çok önemli işler yaparak sanat ve kültür hayatımıza faydalı hizmetler vereceğine, çok önemli eserler ortaya koyacağına inanıyorum. Çünkü hizmet aşkı onda var...

"Bu ansiklopedide bir kütüphane var"

Sanat ve kültür hayatımıza hizmet aşkıyla eser veren İhsan Işık'ın 25 yıldan fazla bir zaman not tutup emek vererek genç bir ekiple birlikte geliştirdiği Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi'nin benzerlerinden şu iki önemli farkı var: Birincisi üslup ve şahsiyetlere yaklaşımda hiçbirinde bulunmayan objektiflik, ikincisi de yine hiçbirinde bulunmayan genişlik ve çeşitlilik...

4.500 sayfanın elbette uzman yardımcılarla hazırlanabileceğini takdir edersiniz ama üslup ve yaklaşımda gerçekleştirdiği objektiflik, İhsan Işık'ın tek başına başardığı nadir işlerdendir. Dergah Yayınları ile Yapı Kredi Yayınları'nın ancak pek çok imza ile gerçekleştirebildiği işi 15 yıldan beri sözlük ve ansiklopedi halinde, kademe kademe tek ciltten üç cilde, oradan da 10 cilde ulaştırabildi. Bu tür ansiklopedilerde, yaşayan sanat ve kültür adamlarını doğru değerlendirmeler ve isabetli örneklerle tanıtma çabası her zaman tartışılmış, konunun uzmanları tarafından eksikleri sürekli vurgulanmıştır...

Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi'nin bu yönden de benzerlerinden daha iyi ve başarılı olduğu, eksiklerinin en aza indirildiği görülüyor. Bu da tebrike değer bir başarıdır. Böyle büyük başarılar tarihte çok az insana nasip olmuştur, bizde bunun İhsan Işık'tan önceki ilk örneği Kamus-ı Alam adlı ansiklopedisi ile Şemseddin Sami, Batıda da ansiklopedisi ile Larousse.

İhsan Işık'ın doğru bir yaklaşımla tek başına başlayıp uzman yardımcılarla geliştirdiği ve 10 cilde ulaştırdığı bu ansiklopedi, devletin veya büyük sermaye kuruluşlarının en az 10 kişilik komisyonlarla yıllarca emek vererek ve binbir eksiklikle yapabildiklerini, hataları en aza indirerek hazırlamıştır. Bu, gerçekten alnı öpülecek, devlet tarafindan takdir edilip desteklenecek bir çalışmadır.

Kendisini kutlamak için tanıtım toplantılarına katıldıktan sonra TÜYAP'a giderek yanında oturup sohbet ettiğimizde çalışma sırasında karşılaştığı sürprizlerle kimi renkli maddeler üzerinde açıklamalarını dinledik. Doğrusu, yayın hayatında benim için son ayların en önemli sürprizi bu oldu... İhsan Işık'ın sahibi bulunduğu Elvan Yayınlarının yayını olarak piyasaya çıkan bu devasa ansiklopedi, bize Amerikalı romancı Steinbeck'e ait olduğu söylenen bir sözü hazırlattı: Her iyi işi bir kişi yapar... Tabii bu bir kişi işinin ehli olmak şartıyla; ötesi yardımcılarla geliştirilebilir...

Evet, dostumuz İhsan Işık'ı yürekten kutlarken, şu çok önemli açıklamasını da konuyla ilgilenen herkese ulaştırmak istiyorum: Yaşayan sanat ve kültür adamlarının sürekli eser vermelerinden ötürü, bu tür çalışmaların yayınlandıktan kısa bir süre sonra eskimeleri söz konusu... Bunu telafi etmek isteyen İhsan Işık, üç yılda bir ilave ciltler çıkararak bu eksikliği ve eskimeyi telafi etmeyi düşünüyor. O yüzden ülkemizin her türlü yobazlıktan arındırılarak kültürel bakımdan gelişmesini isteyenler, böyle dünya çapında önemi olan bu ansiklopediyi edinmeli, gördükleri eksikleri yayıncısına bildirmeli ve bu türden faaliyetlere katkıda bulunmaya çalışmalıdır. Böyle çalışmalarla kültür emperyalizminden kurtulabiliriz. Bu da bir çeşit bağımsızlık savaşıdır; belki de böylece tam bağımsız Türkiye olabiliriz...

Mustafa Miyasoğlu
19 Kasım 2006 Pazar 00:51